Volg ons op facebook
|
< terug
De enige echte koffie
Wij wonen in Vatican, een middenklasse wijk van Addis en aan de doorgaande asfaltweg zijn drie punten om in of uit de bustaxi te stappen. De zandweg naar huis staat daar haaks op en begint vrij breed, maar halverwege splits hij zich. Het pad is onverlicht en tot aan onze compound is het ongeveer een kilometer lopen. Voor ons huis is de weg versmald tot éénderde van de oorspronkelijke breedte. Een personenauto kan er net door al probeert niemand dat.
De schemering duurt hier nog geen tien minuten en na zes uur/half zeven is het 's avonds aardedonker. Een zaklantaarn is onontbeerlijk want het blijft een gevaarlijke onderneming vanwege alle rotsblokken en keien. Daarnaast is het op sommige plaatsen ook vrij steil.
Langs de weg staan enkele sjoeks (winkeltjes) waarin van alles aan dagelijkse benodigdheden op elkaar staat gepakt. Je kunt er terecht voor kaarsen, zeep en maïs, meel of batterijen en uiteraard zaklantaarns. De tiff voor enjerra wordt rechtstreeks uit juten zakken op de handweegschaal afgewogen en koffie of thee is er niet in pakken te koop. Hij/zij handelt direct door het afsluitbare luik. Men woont en slaapt, maar ontvangt ook visite in de sjoek, die meestal niet groter is dan zes vierkante meter. Soms staan er verse eieren in een ijzeren draadmand op de rand van het luik. Als enige blanke van de buurt ben ik snel bekend en na een week groet men mij vriendelijk. Halverwege is een speciale groentensjoek, waar te koop is wat het seizoen te bieden heeft. Pal voor onze toegangspoort - er wonen twee familie's achter - beheert Adam het kleinste buurtwinkeltje. Het is een onooglijk zootje, maar hij doet goede zaken want zijn Winkel van Sinkel staat aan een druk belopen doorgangspad naar de volgende wijk. Weggegooide plastic flesjes, kauwgom- en pepermuntpapiertjes bewijzen het, net als de uitwerpselen van ezels. Bij hem kopen we de Njalla sigaretten plus suiker en af en toe, in het weekend, ook wel een flesje cola voor Tidgi. Dat is het grootste genot.
Zodra we uit de bustaxi stappen neemt Tidgi me mee naar het rommelige rijtje onooglijke houten keten waarop de kenmerkende golfplaten daken liggen. Een tweedehands gereedschapshandeltje, de bakker met overheerlijke witte broodjes en de steenkoolsjoek, maar er staat ook de 'souvenirwinkel', die mij in deze buurt misplaatst voorkomt. Doch als we daar binnen stappen blijkt het volgepakt met eerlijke traditionele Ethiopische spullen. De twee bamboestoelen die een prominente plaats innemen, zijn prachtig en ik word op slag verliefd op het zwarte aardwerk waarin witte, gele, blauwe en rode stippeltjes zijn meegebakken. Dit zal toch zeker veel duurder zijn dan in Mercato met al dat extra werk dat er aan zit, denk ik. De koffiepotten zijn wel effen en Tidgi keurt ze stuk voor stuk. Ik zie het verschil niet direct maar zij zet gedecideerd één van de zes exemplaren apart. De jongeman in de winkel is trots op zijn koopwaar en we maken een praatje, want wonder boven wonder spreekt hij wat gebroken Engels.
"Mie, aai baai from femmullie, no mudsj Birr, joe sie?" zegt hij vriendelijk, bijna verontschuldigend. Is dat zo bijzonder? Hij haalt zijn schouders op, wordt verlegen. Later zal ik die houding pas echt gaan begrijpen. Op zich is het opmerkelijk dat hij zo spraakzaam is en ik hoor dat de bamboemeubels van zijn oom afkomen. Over de prijs valt te onderhandelen, zegt hij. Ook als ik iets wil laten maken?
"Jes we teek orders toe! If you desaain, wie make wat jou want." Mijn hart maakt een vreugdesprongetje. Perfect, ooit wil ik een ongemeubileerd onderkomen en de goedkope meubels in Mercato zijn van waaibomen hout, lang zo mooi niet. Tot mijn allergrootste verbazing kost de koffiepot hier maar een schijntje. Zeven Birr. INCLUSIEF ring. Hebzuchtig slaan we een schattig suikerpotje met gestippelde decoratie in. Tien Birr. Voor drieënhalve Birr per stuk pakt Eliah twee bijpassende kandelaars in oude kranten, die we voorzichtig in de Nederlandse linnen tas laten zakken. Voor het gigakapitaal van 24 Birr zijn we veel meer rijker dan alleen een koffiepot en Tidgi is apentrots. Deze meevaller komt als geroepen want mijn spaargeld is niet eindeloos. Met een onverwachte 'pleegdochter' zijn er meer onkosten dan was voorzien. We moeten beslist goedkoper gaan wonen.
Eindelijk sjokken we zwaar beladen naar huis en Tidgi vraagt voor de poort om de huishoudportmonnee. Vandaag verbaasd me niets meer. Zonder overleg koopt ze bij Adam twee mysterieuze papieren pijpjes, die hij tegen de achterwand op stapeltjes klaar heeft liggen. Maandverband? Tampons? Ik geef het op alles te willen weten, merk straks wel wat er in die vreemde gedraaide 'kaarsen' zit van druk beschreven schoolschriftblaadjes.
Thuis plof ik uitgeput in de veel te slappe lage bank maar Tidgi weet niet van ophouden, pakt alles uit, ruimt op en zet de vorige week gekochte houtskoolstoof op de veranda die ze meteen aansteekt. Kennelijk heeft ze dat haar hele leven al gedaan. Het gaat met een gemak waar iedere zichzelf respecterende Nederlandse man bij weg zou vluchten, groen van jaloezie. Uitgewoond kruip ik uit de bank. Met mijn oude herniarug sleep ik een eetkamerstoel naar de veranda en kijk ik mijn ogen uit… Alle benodigdheden staan op een rij klaar onder ons luxueuze afdak. Het is alsof ik een lesje zelfverzekerd handelen krijg. Op haar hurken gezeten rolt Tidgi één van de papieren pijpen open. Tien gram lichtgroene bonen tokkelen in het vanmorgen gekochte ijzeren pannetje aan de rare lange steel. Ze plukt gras uit de tuin, loopt ermee naar binnen en spreidt dat in een cirkel uit op de woonkamervloer, waarna ze de strooien ring in het midden legt. Daarnaast komt aan de rechterkant één van de nieuwe kaarsenhouders met kaars te staan en steekt ze er een wierookstokje tussen.
Inmiddels is buiten het houtskoolvuur roodgloeiend waarboven de rauwe koffiebonen worden geroosterd. Voortdurend, zonder ophouden, gooit zij ze om en om in het ijzeren bakje. Ze zal vast ook uitstekend pannenkoeken zonder spatel kunnen keren, denk ik. Het heerlijke aroma komt vrijwel onmiddellijk los, brengt me terug naar Peeze's koffiebranderij, waar ik als vijftienjarige honderden pondspakken Special Brand afwoog. Vakantiewerk. Ik nam alles aan. Wie had gedacht dat ik veertig jaar later in Addis Abeba zo zou opkikkeren van de herkenbaar sterke geur? Af en toe controleert Tidgi of ik wel oplet en glimlacht tevreden. Kennelijk doet het haar goed iets te demonstreren waar ik totaal geen verstand van heb. De loodzware staaf en houten trommel zonder vel krijgen eindelijk betekenis als Tidgi de geroosterde bonen in de houten vijzel gooit om fijn te stampen. Naar ik vermoed kookt in de keuken inmiddels bijna het water in de enige steelpan die we hebben. Tidgi vindt het butagasfornuis daar bijna een wereldwonder al werken maar twee pitten echt. Ondertussen tovert ze uit het tweede papieren pijpje geen inlegkruis maar maïs, die in het roosterpannetje verdwijnt om met de deksel erop te poffen. Het inpakpapier wordt gladgestreken en krijgt een scherpe vouw. Ik snap er niet veel van. Misschien ben ik eenvoudig te moe? Daarna legt ze het papier weer open naast de vijzel en strooit er de koffiepoeder op. Nu staat de lege stenen koffiepot op de houtskoolstoof en als de tijd rijp is wordt de koffie, via het gevouwen papietje, secuur door de supersmalle opening van de hete stenen pot gegoten. Geen korreltje wordt gemorst en met uiterste precisie schenkt ze er een dun straaltje gekookt water achteraan. Met haar ogen de hals van de pot hypnotiserend waarschuwt ze. "Dora Dora, loek loek!" Ik dien nu héél goed op te letten! Het moment suprême komt er schijnbaar aan.
Zodra het water opnieuw kookt puilt plots de drab bijna uit de opening en vliegensvlug giet ze er opnieuw water bij waardoor het meteen zakt. Dit ritueel wordt geduldig herhaald tot ze aan de pot voelt. Ik schrik, denk dat ze haar hand brandt. Het handvat is echter lauw, voel ik en door de draaiende beweging weet ze of er genoeg is. Als ik trots glimlach om het kunststuk is ze tevreden. De wonderpot wordt schuin op de strooien ring in de kamer gezet opdat de koffiedrab aan één kant bezinkt. Ik wil de nieuwe kopjes halen, maar ze wijst me als een schooljuf terug in de groene fauteuil. Ik zal getuige worden van een speciaal voor mij opgevoerd oeroud ritueel. Eerst zet ze het boordenvolle bord maïs tussen ons in en steekt met een plechtig gebaar het wierookstokje aan. Zonder dat is Ethiopische koffie kennelijk niet helemaal af. Twee stevige lepels suiker verdwijnen in de pietepeuterige kopjes waarin ze vanaf grote hoogte met een sierlijk gebaar de pikzwarte koffie schenkt. Met beiden handen reikt ze mij het kopje op de schotel aan, begeleid door een buiging om daarna in de bank tegenover mij te ploffen, toe te kijken hoe ik er verlegen van nip. Hondsmoe, maar gelukkig proef ik de beste koffie die bestaat. Zij glundert alsof ze zeggen wil: Zo moet dat, met Ethiopische koffie en niet anders. Hier weet ik beduidend meer van dan jij.
Zelf neemt ze ook. Men dient het zo heet mogelijk te nippen en slurpen mag ook, merk ik. Ze graait een handvol maïs en we kauwen vergenoegd van de heerlijkste, zoetste en luchtigste knappermaïs, waar men bij Krasnapolski nog een jaloers puntje aan zuigen kan. Dit is de geweldigste traktatie die ik in lange tijd kreeg. Ik zweer het met de hand op mijn hart: Betere koffie is er niet.
feedback van andere lezers- joplin
Ik liep mee langs de sjoeks, keek naar jou in je groene fauteuil, zag Tidgi trots, rook de wierook en koffie.
Even in Ethiopië
dank je Dora
Dora: Dank je, leuk om te horen. Ik wil niet alleen over Tidgi spreken. In het boek moet er spelenderwijs veel over het land worden 'meegenomen' Een artikel is zo anders dan een verhaal zonder plaatjes... - Wee
Ontroering, dat voel ik terwijl ik dit lees ...
(Kijk bij herlezen even naar wat spelfoutjes.)
x
Dora: Ja, ik zag, 'de' vergeten en alleen een eetje te weinig, Ontroering, mooi... dank je wel - warket
Ik verzamel uw verhalen in een map en ga ze daarna lezen.
Dora: Wat een eer Warket. Dank je wel
Ik wil dit boek echt uit geven. Opbrengst gaat daar naartoe...
En oh jeh, er komen nog zoveel verwikkelingen. In het boek wordt het wel een aaneengesloten chronologisch verhaal. Hier enkel losse stukken...
|
