Volg ons op facebook
|
< terug
opiniestuk 3: Kunstzinnig of Kunstmatig?
Met klamme handen betreed ik een wereld die me volkomen vreemd is en op een groot purpergekleurde muur geven de lichtwoorden van Picasso mij de laatste duw: "In elk kind schuilt een kunstenaar die wacht om te worden aangesproken." …
Over het algemeen zijn wij zo gecultiveerd alles strikt af te bakenen in termen van betekenis en waardeoordeel. Omlijningen die orde en rust scheppen om te kunnen functioneren en ontplooien in een vertrouwde omgeving. De historische plek van ontmoeting en uitwisseling op het dorpsplein is grotendeels verbouwd tot een betonnen centrum. Aantrekkelijk voor een select publiek dat zich dit gebouw heeft toegeëigend, terwijl het gros van cultuur - en kunstliefhebbers zich beroept op alternatieve locaties en middelen.
Menig kunstenaar schildert, danst of schrijft op de maatschappij als een open doek, een vrij podium of maagdelijk papier. Al wat hij aan indrukken vergaart en verwerkt tot een kunstobject, wenst hij ten toon te stellen zonder (al te veel) duiding of verantwoording. Het is aan de andere zijde, die van de kijker en luisteraar, om zich er op een bepaalde manier mee te identificeren. Picasso`s betoog percipieer ik dan ook als volgt: kunstwerken uit en van onze samenleving dienen te worden gezien en gehoord door onze samenleving.
Kunst is zonder meer het medium bij uitstek dat naast de artistieke schoonheid ook bruggen kan slaan tussen verschillende gemeenschappen. In het ideale script zijn de twee polen, de artistieke en publieke ruimte, geen tegenstellingen maar complementair. Anders gezegd, de diversiteit in onze samenleving dient zo goed mogelijk terug te vinden zijn in het personeel, publiek en programma van de cultuur - en kunstencentra.
Maar de realiteit dwingt ons te reflecteren over enkele feiten: onze theaterscholen, academies en kunstencentra kennen een grote ondervertegenwoordiging van bepaalde groepen uit onze maatschappij. Op de Vlaamse podia van literatuur, beeldende en podiumkunsten verschijnen meer en meer `vreemde` namen, maar in verhouding tot de gevestigde en nieuwe orde vertoont het cultuurlandschap nog een schril contrast. Achter de schermen komt de professionele wil voor een vernieuwend en verrijkend beleid te weinig voor. …
Decreten en andere categoriale (of sectorale) intenties pleiten al sinds het begin van deze eeuw voor meer culturele diversiteit en gemeenschapsvorming, ruimer te kijken dan de gevestigde waarden, niet exotisch of landelijk maar kleurrijk te programmeren …
Helaas heeft een massabatterij aan maatregelen, studiedagen, beleidsplannen, middelen en experimentele projecten niet echt een opmerkelijke inhaalbeweging gecreëerd. De vertaalslag naar de organisatie, binnen al haar geledingen, reikt niet verder dan sociaalartistieke projecten die strikt gebonden zijn aan een bepaalde duur. Maar in de loop van hun bestaan genereren ze vaak 'uitdagingen' waarop de organisatie niet meteen een antwoord heeft. Haar draagkracht schreeuwt dan om extra zuurstof gezien de vertrouwde kerntaken, die zogenaamde 'omlijningen', op hun tekortkomingen stuiten. Zo denk ik bijvoorbeeld aan: de afwezige competenties en vaardigheden bij het personeel in functie van de omgang met andere cultuurgroepen, het gehanteerde taalgebruik dat op zichzelf zijn voorkeur uitspreekt, de financiële drempel die de organisatiekosten drukt maar tegelijk sommigen uitsluit …
Sociaalartistieke initiatieven dragen het nobele doel nieuw talent aan te wakkeren en het te integreren in bestaande opleidingen, gezelschappen, cultuurcentra … Het zijn activiteiten die plaatsvinden in de sociale dimensie en die zich weten te verweven in een artistiek patroon. De begeleiding op maat van de potentiële groep is telkens de kritische succesfactor die lokale begeleiders (ankerfiguren) weten te gebruiken om de kunstenaar in het kind aan te spreken.
In sommige regio's slaagt men erin grensoverschrijdend te werken en dit in zijn letterlijke en figuurlijke betekenis. Denk maar aan het Limburgse straattheatergezelschap 'Yawar' dat al een kwart eeuw deze overtuiging weet te vertalen in prachtige producties. Een collectief dat nationaal en internationaal geroemd en gevraagd wordt voor zijn expertise en kwaliteit.
Het geografische en sociale gegeven, de woonwijk of de gemiddelde nationaliteit, wordt door de artistieke invalshoek sterk uitgevlakt tot wat hen universeel maakt. Het zijn kunstenaars die vaardig, bezield en gedreven zijn voor en door hun vak en dit graag delen met een open wereld. Aanvankelijk zijn ze niet echt bewust van hun kunstzinnige aanleg of nemen een afwachtende onzekere houding aan, tot de 'juiste prikkel' (persoon) hen ontdekt.
Als ik de beleidsdomeinen en de daaraan verbonden subsidies of toelages overloop, stel ik vast dat juist daar een structurele ingreep noodzakelijk is. Zo leert de praktijk dat de Vlaamse cultuurcentra naast de reguliere middelen ook projectsubsidies ontvangen om zogenaamd moeilijk bereikbare groepen te betrekken bij hun aanbod. Maar vaak zijn ze binnen dit kader geheel afhankelijk van de andere sector (lees: jeugdwelzijnswerk), vooral als het neer komt op het werven, doorverwijzen en begeleiden van de doelgroep. Wanneer die intersectorale samenwerking stopt, blijkt dat de maatschappelijke kloof tussen de deelnemende kunstenaars en het cultuurcentrum opnieuw inslaat. Met het frustrerende gevolg dat de jeugdwelzijnssector de harde feiten onder ogen moet zien, namelijk haar afhankelijkheid. Wil ze blijven investeren in het potentieel artistieke kapitaal, is ze aangewezen om creatief en nauwgezet op zoek te gaan naar alternatieve bronnen van financiering en begeleiding.
Deskundigen ter zake en betrokkenen te velde kunnen er niet langer om heen. Kunst zou toegankelijk moeten zijn voor elkeen die zich tot haar aangetrokken voelt. Dit door het ontsluiten van het aanbod in alle disciplines, differentiëren van het personeel (ook op stafniveau), actieve en duurzame werkvormen in het aanboren van kleurrijk talent …
Of, een verregaande maar niet onmogelijke maatregel, is dat we afstand doen van de heersende waardeoordelen over `kunst`en hierbij ook de omlijningen hertekenen. Met andere woorden, dat de sociale dimensie van doelgroepgerichte projecten als een volwaardig artistiek product wordt erkend en dat het jeugdwelzijnswerk zijn eigen `betonnen centrum` bouwt.
© Jamal Kazza
feedback van andere lezers- manono
Ik ben niet thuis in deze materie maar heb begrepen dat het stopzetten van intersectorale samenwerking tussen Vlaamse cultuurcentra en welzijnszorg het steunen van artistieke doelgroepen uit moeilijk bereikbare groepen lam legt of bemoeilijkt. Enerzijds brengt de jeugdzorg de groep aan, anderszijds zijn het de Vlaamse cultuurcentra die de projectsubsidies krijgen.
Dat is heel jammer maar ik weet niet wie bevoegd is om daar op aangesproken te kunnen worden. Iemand van de Vlaamse regering neem ik aan.
Ik ben het volledig eens met de uitspraak : 'In elk kind schuilt een kunstenaar....'
Het artistieke begint bij spel en verkenning van materie. Het aanbod van spel en verkenning van materie is afschuwelijk klein, vooral in de zogenaamd moeilijk bereikbare groepen. Een potentieel aan jong talent komt nooit tot ontwikkeling voor het artistieke, noch voor andere vaardigheden en ik bedoel niet 'poetsen'.
Je kan een kind nooit te lang laten spelen, of teveel aanbieden qua materie al is het zand en water, al is het een kist vol oude kleren, of een kartonnen doosverpakking van een wasmachine.
Een kleine aanzet spreekt de fantasie van het kind aan en het is vertrokken om te ontdekken.
En dan op latere leeftijd moet er een infrastructuur klaar staan om die ontdekkingen en creativiteit een elan te geven.
- hettie35
Een zeer boeiend geschreven geheel, zeker om nog eens vaker te lezen,
groetjes Hettie
|
