Volg ons op facebook
|
< terug
de zin van de geschiedenis
In de hal hingen al de grote schilderijen van de grote namen die het ooit gemaakt hadden. Met veel eerbied werd er naar gekeken. En vermits de schilderijen zo groot waren, en ik ook niet goed wist wat doen, keek ik maar even eerbiedig mee naar al die grote voorbeelden die ons waren voor gegaan.
Achteraan in de grote hal stond een groot boek op een verhoog. Een boek met vele bladzijden vol geschreven door mensen die hun wedervaren met deze grote namen hadden genoteerd.
De grote voorgangers waren op zo'n grote doeken geschilderd, dat het in vraagstellen van hun vereerde daden zeer ongepast klonk. Alsof het ene het andere nu wel moest bevestigen. In een zijzaaltje stond een bibliotheek waar men allerhande boeken vrij kon lezen. De meeste boeken waren commentaren op de heldendaden en op de belangrijkheid van hun daden in ons bestaan.
Ikzelf was nogal kritisch ingesteld en kon me niet goed voorstellen dat de grote linnen voorbeelden een persoonlijk betekenis konden hebben. Het waren mijn ouders die beslist hadden om mij op de wereld te zetten. Waarom zou ik me dankbaar moeten opstellen voor iets wat ik nooit gekend had ?
Dat de geschiedenis enkel uit verhalen bestond, dat wist ik. Uiteraard waren die verhalen belangrijk, want zonder die verhalen bestond er geen geschiedenis. Een mens zonder geschiedenis heeft geen ziel en zal verkommeren, omdat hetgeen hij was, hijzelf niet eens kent. Zoals een kind dat bij de geboorte werd afgestaan. Een leven lang zal die achter zijn verwekkers zoeken. De zoektocht van zichzelf zal dan een leven lang duren. En voor mij was leven veel meer dan het bewuste dat wij nog wisten of konden weten. Ik leefde ook al in de buik van mijn moeder, maar ik kon me er geen snars nog van herinneren. En waarom zou het leven dan ook niet veel vroeger dan wat ik me kan voorstellen al bestaan hebben. Waarom zou ik geen grotere geschiedenis hebben dan de metamorfose die ik zag in de spiegel ?
Maar dat het voorbeeld van enkele grote namen nu ons levensverhaal moet maken, dat vond ik maar niets.
De grote zaal was voor velen een verademing. Eindelijk hadden ze een plaats gevonden waar ze zichzelf konden spiegelen en hadden ze een maat gevonden waaraan ze zichzelf konden meten. Want de mens die eerlijk naar zichzelf keek wist dat hij de maat die onze helden voorstonden, niet kon halen. Zij die op deze doeken waren afgebeeld hadden het gehaald en daarom waren het helden. En daarom werden ze ook vereerd. Zij hadden onze geschiedenis gemaakt.
Uit bewondering voor de grote helden, bleven de mensen in de grote zaal de grote schilderijen eerbiedig bekijken.
Sommigen hadden het zo voor mekaar dat ze de beelden die ze zagen gewoon in hun leven hadden gekopieerd. Ze hadden hun eigen verantwoordelijkheid en hun eigen zienswijzen opgeofferd zodat ze in de illussie van het bestaan, in de voetstappen van hun helden konden gaan.
Misschien droomden ze er heimelijk van om ooit bijgevoegd te worden in de grote galerij en alzo door de grote massa even eerbiedig vereerd te worden.
Toen ik op een ochtend tijdens een college enkele kritische vragen stelde over een van de helden die in de grote zaal al eeuwen stonden te pronken, werd ik bijna doodgeschoten door de ogen van de docent die les gaf. Ik liet me niet afschrikken door zijn ogen en bleef doorvragen. Kritische vragen die gelet de geschiedenis die deze helden ons vertelden, best relevant waren, maar blijkbaar niet gesteld mochten worden. Aan de hand van enkele boeken, gevonden in de grote bibliotheek, kon ik de relevantie van mijn vragen onderbouwen en vooral ook aantonen dat onze helden ook maar mensen waren zoals de docent en ik. De docent die uiteraard die boeken en passages kende, wurmde zich als een paling in een emmer met slijm en probeerde zich er volledig tussen uit te glijden. Toch liet ik me niet vangen aan al dat slijmerig gedoe en bleef de essentie van mijn vragen herhalen. Met moeilijke grondteksten en andere passages probeerde hij mij te overtuigen van het gelijk dat hij doceerde, maar vooral om de grootheid van de linnendoeken te bevestigen.
Hierover moest ik nadenken. Waarom wou men die helden zo iconiseren en zo verhogen ?
Wat was het nut er van ?
De critici hadden het al zo vaak gezegd : mensen hebben nood aan verhalen die bevestigen dat het mogelijk is. Als iedereen zegt dat het niet mogelijk is, dan haakt iedereen af. Dus de helden zijn de personalisatie van de motivatie.
De vraag die ik me stelde was of de betekenis van de geschiedenis anders zou geweest zijn moest blijken dat die helden ook maar mensen waren ?
Ik begon het leven van de helden zorgvuldig te bestuderen. Niet vanuit de geschriften die al bevestigde dat het geen helden waren, maar vanuit de geschriften die hier gedoceerd werden.
Na enkele weken was ik hiermee al klaar en kon ik de docenten het vuur aan de schenen leggen.
Maar tot mijn ontzetting waren mijn mede-leerlingen zelfs niet eens geïnteresseerd in wat ik allemaal te zeggen had. Want hun eerbied voor de linnen helden was ook zo groot dat ze hetgeen ik hen wou zeggen zelfs niet eens kon doordringen. Het idee ooit misschien ook zo'n held te zijn, was blijkbaar zo verslavend en geestverdovend, dat niets er hen nog kon van afbrengen.
Mensen hadden in een van de helden het droombeeld van hun eigen moeder gezien, waardoor de eerbied voor die held veel verder ging dan enkel de geschiedkundige waarde.
Deze mensen verleenden aan deze held ook bepaalde magische krachten toe, waardoor ze zich dagelijks gesterkt voelden.
Het mechanisme van spiegeling wou ik eens wat dichterbij bekijken. En inderdaad, de gasten die zich kwamen vergapen aan de grote linnen helden, waren mensen die eigenlijk een eigen logische denkwereld hadden opgebouwd. Hierdoor kon elke kritiek op hun heldendom niet eens gehoord worden.
De geschiedenis had bewezen dat onze linnen voorbeelden echte helden waren. De heldendaden bewezen het. En vermits hetgeen er nu was een geschiedenis moest hebben, hadden de bewonderaars ook geen moeite om hetgeen de docenten over de helden vertelden te slikken als realiteit. Hierdoor was de feitelijke geschiedenis zo verkleind, dat hetgeen echt was, zelfs niet eens meer van tel was. Wat ze zichzelf hadden laten aanpraten was voldoende.
De dagelijkse rondgang in de galerij werd voor mij heel storend. Ik had best respect voor deze helden, maar dan wel in de context van hun eigen bestaan. Niet in het droombestaan waarin ze nu verheerlijkt werden. Meer zelfs, de verhalen van hun geschiedenis - beter gezegd, van de geschiedenis die de mens zelf had gemaakt, was ingeruild voor hetgeen er werkelijk gebeurd was.
Zo zat ik 's middags eens aan tafel met een fanatieke volgeling van de gefantaseerde geschiedenis, zoals ik het fenomeen voor mezelf had genoemd. Deze dame fluisterde me toe dat ze zich in de helden was gaan interesseren, omdat als je de geschiedenis leest, je niet anders kunt concluderen, dat die helden echt historisch iets hadden betekend. En eenmaal ze dit doorhad, had zich gewoon laten meeslepen met wat er hier gebeurde; de mens moet toch iets doen. Toen ik haar enkele kritische opmerkingen maakte over het gebeuren, begreep ze me niet eens. De traditie was toch op zichzelf al iets moois, waarom moest het geschiedkundig juist zijn ?
Deze mensen hadden de geschiedenis gemaakt naar de wensen van hun eigen fantasie. Het gouden kalf was geen gouden beeld meer, maar het virtuele beeld dat ze zelf hadden geschapen. Voordeel van dit beeld was dat iedereen iets anders mocht zien, zolang ze maar naar de gaanderij bleven komen.
Teleurgesteld verliet ik de grote zaal met haar grote doeken.
Op een dag ontmoette ik een groep geschiedkundigen die ook colleges hielden over het nut van de geschiedenis van de mens. Vrij ongeïnteresseerd ging ik eens kijken, want het fantasieverhaaltje was ik meer dan spugzat.
De helden uit de geschiedenis werden inderdaad besproken, maar hun andere kant kwam even zeer en even veel in beeld. Geen iconen en geen heldendaden die de realiteit hadden verlaten.
Met respect over de echte geschiedenis werd over alles gesproken en ook besproken. Toen ik mijn opgedane kennis liet horen, kreeg ik zelfs een waardige plaats om mijn betoog te plaatsen. Achteraf brak er een zeer zinnige discussie over hetgeen ik gezegd had uit. Voor de meeste geschiedkundigen zei ik niets nieuws, maar was in inkijk op hetgeen er gebeurd was best vernieuwend genoeg om het ook zo eens te bekijken.
De zin van de geschiedenis was voor mij ook belangrijk geworden, niet om te iconiseren, maar vooral om hetgeen was te begrijpen. Zodat ik mezelf ook kon begrijpen. De kennis over de geschiedenis was even belangrijk als de reden waarom ik het belangrijk vond. Meer zelfs, hoe meer ik mezelf begreep hoe beter ik de geschiedenis begreep. En hoe beter ik de geschiedenis begreep, hoe beter ik mezelf begreep.
feedback van andere lezers- RolandBergeys
En ik sluit me aan bij Erwee en Koya.
ivo: bedankt Roland .. - gono
Een voetnoot in de geschiedenis van het onbegrijpelijke en onmetelijke heelal?
ivo: bedankt - Ghislaine
Elke voorbije dag is geschiedenis.
ivo: bedankt Ghislaine .. - Theo_Roosen
Wij allen maken geschiedenis. De geschiedenis is een weerspiegeling van de mens vandaag in de herinnering van gisteren.
ivo: bedankt Thro - ERWEE
Heb die bedenkingen ook vaak gemaakt.
Als stuk is dit overigens prima.
ivo: bedankt Erwee - KOYAANISQATSI
sluit me aan bij ERWEE
ivo: bedankt.
|
