|
< terug
Jonas, de Walvisman.
Ik ben Jonas, de Walvisman. Gewillig laat ik me opeten door een gigantische Bultrug want hij neemt me mee op reis doorheen de wispelturige wateren van de Oceaan zonder een ogenblik nat te worden. Flauwe kul natuurlijk want als deze mastodont plankton doorheen zijn baleinen filtert kan je onmogelijk onbevlekt blijven. Waarom maakt het Bijbelse verhaal gewag van een walvis? Ik heb al gehoord van meerdere aanvallen van haaien op mensen, en in de B-film Orca jaagt een bul een zeekapitein op na de moord op zijn kalfdragende partner. Maar in nog geen enkele natuurdocumentaire heb ik gehoord van een blauwe vinvis die een mens oppeuzelt. De origine van Bijbelse metaforen doet me ook stilstaan bij de Zondeval en de rol die vooral de appel, maar ook de slang en Eva spelen. De mannelijkheid druipt van het verhaal: de zwakke vrouw die zich door de listige slang laat verleiden om van de verboden vrucht van de kennis te proeven. Zou men de slang in deze context kunnen interpreteren als fallussymbool. En de appel als vruchtbaarheidssymbool? Er zou dan echter sprake zijn van een tegenspraak want als we verder lezen, vernemen we dat na het eten van de appel van de wijsheid, Adam en Eva zich bewust werden van hun naaktheid, zich schaamden en zich bedekten met een vijgenblad. Zouden we de appel eerder als een vruchtbaarheidssymbool lezen, verwachten we eerder het tegendeel.
Misschien worden in dit verhaal metaforen van hun vroegere betekenis gestript en kenmerken ze de overgang van een matriarchale naar een patriarchale maatschappij. Tenslotte is Genesis in de eerste plaats het begin van een revolutionair gedachte-experiment: er is geen God dan Jehova of m.a.w. het einde van het veelgodendom en bovendien zijn het neergeschreven teksten. Het einde van een orale traditie waarbij ik moet denken aan moeders die hun kinderen in slaap wiegen met hun vertellingen. Freud zou stellen dat de man bestaanszekerheid wil hebben over zijn nageslacht, bij gevolg het heft in handen neemt door de vrouw te straffen voor haar krolsheid en wellust naar de slang, en zich vanaf nu ontpopt als wetgever en bron van alle wijsheid. Overspel wordt een halsmisdrijf.
De psychoanalyse heeft twee kanjers van formaat voortgebracht waarvan ik de eerste al genoemd heb. Voor zover ik weet, was Freud uitermate seksueel gefocust. De tweede, zijn leerling Carl Gustav Jung, van wie ik nog minder weet, heeft een nogal etherische reputatie waarbij controverses zoals een collectief onderbewustzijn aan de orde van de dag zijn. Veel psychologische concepten worden echter zwaar ondermijnd door de biologie en de geniale ontdekking van de Darwiniaanse evolutie-theorie. Maar je hebt het leven en het nadenken over het leven. Door laatstgenoemde handeling zou je de essentie uit het oog verliezen.
Tegenwoordig zijn er tekenen aan de imaginaire wand van de biosfeer dat wat als mens onze grootste troef lijkt, namelijk onze intelligentie en de mogelijkheid de natuur naar believen te exploiteren, zich tegen ons begint te keren. Ik weet niet goed wat ik in dit verband moet voelen: droefnis omwille van de vervuilde oceanen met haar golfstromen vergezeld van plastic eendjes en ander quasi onvergankelijk afval. Of gelatenheid, omdat het wel altijd iets is. Zo is de Europese bevolking in de Middeleeuwen, dus voor de vervuilende industriële revolutie, gehalveerd geweest door de Zwarte Dood. Iets wat ons, denk ik, niet meer kan overkomen door de stand van zaken in de huidige geneeskunde. Wat leert ons dit over de natuur? Dat ze compleet immoreel is? De ooit goddelijke, wijze, alwetende Schepping? Zo is alle zekerheid meer en meer spoorloos want een ooit onrekbaar begrip als ethiek en haar menselijkheid, schuift meer en meer op richting dierlijkheid. Van primaat tot zelfs altruïstische niet-zoogdieren zoals sommige vogels.
Hoe maak ik van zoiets fictie als de realiteit ongrijpbaar is? Hoe kan ik als leek een plaatsje veroveren te midden van specialisten moest ik het bij non-fiction houden? Hebben mijn verschrijvingen zin?
|
