Volg ons op facebook
|
< terug
larie en apekool
Hoe interessant is het om de geschiedenis van onze woordenschat eens na te lezen?
Wij gebruiken woorden die een gedachte dragen en die hun bestaansrecht opeisen in onze taalgeschiedenis vanuit een 'echt' en 'logisch' bestaan.
Nu hebben vele van deze woorden nog wel een betekenis, maar lang niet meer dezelfde zoals ze oorspronkelijk waren bedoeld. De betekenis van sommige woorden is ondertussen verwaaid, zoals dit is vergaan met vele zaken doorheen onze luisterrijke geschiedenis.
Als ik het woord 'goedendag' hoor, dan zie ik in mijn fantasie de ridders, op het Groeningenveld in 1302, daar een knots gebruiken, waarvan ik dan weer kan begrijpen dat ochtendhoofdpijn en een 'goedendag' heel goed samen kunnen gaan. Oorzaak en gevolg.
Sommige 'goedendag' wensen hebben nog wel hetzelfde effect als de knots van zoveel honderden jaar geleden. En misschien was die ene goedendag dan ook het antwoord op die andere goedendag die zo gemeen diep kan klinken tussen de oren. Zeker, als de koffie nog niet door geprutteld is.
De etymologie van onze woorden lezen is soms een hele roman waard.
Dat, wat men vroeger gewoonweg larie noemde, zou vandaag niet meer mogen gezegd worden want, wie dit op dezelfde wijze het woord 'larie' zou gebruiken, zoals het oorspronkelijk betekende, zou nu beschuldigd worden van seksisme en discriminatie.
En als de bureaucratie zo blijft doorschieten, dan zou een of ander ambtenaartje, dat zelf ook rechtertje wil spelen, me kunnen bedenken met een mooie 'gasboete'. Zo eentje met een strikje er rond. Want als zelfs een vlag ontrollen aan een of andere meet van een dorpskoers, al een reden voor een gasboete kan zijn, wat dan door het gebruiken van het woord 'larie' zoals het ooit is ontstaan.
Want larie, komt volgens onze geschiedenisboekjes van het larycatten - nu zouden wij larie chatten schrijven - je ziet dat zelfs deze onnozele gesprekjes - al honderden jaren bestaan en zoals ik gisteren hoorde tijdens het nieuws, kan je dit soort van chatten door je kinderen, beter in het oog houden, want voor je het weet, worden ze uitgekleed door een of andere pervert en laat die je kinderen iets doen, waarvan je als ouder denkt dat ze daar nog geen kaas van hebben gegeten. Hoe naïef je als ouder wel kan zijn en hoe snel je vergeet wat je op die leeftijd zelf al wel wist en deed.
Het enige verschil is dat je als ouder, ofwel die geschiedenis wil vergeten ofwel klasseert in het klassement van straffe verhalen.
Larrycatten was in 1545 een veel gebruikt synoniem van laerien en dat betekende toen: 'onbeduidend werk doen of kletsen'.
In de samenstelling larycatten: 'domme vrouwen, roddelaarsters' [ca. 1545, lariën], dan het zn. laerie, laere 'dwaze vrouw', ook het ww. laerien 'onbeduidend werk doen of kletsen'
Ik ken veel belangrijke mensen die laerien. Onbeduidend werk doen of kletsen, welke politieker of wie in een parlement werkzaam is, doet een 'beduidend' werk?
Onlangs was er een politica, die in een vorige regering zelfs ooit minister was, en via een opiniepagina in een kwaliteitskrant, een lans brak voor het werk dat ze deed. Ze vroeg respect voor het werk dat politici doen. De reacties van het volk, op deze zure oprisping, was wel sprekend .. de vraag die bleef hangen was. 'Fientje, wat voor zinnig werk doet de oppositie eigenlijk in het parlement ?' Haar antwoord is nooit gekomen.
Logisch, want wie wat verder leest in de betekenis van het woord 'larie' ziet reeds dat in 1254, bij Jan Van Brabant, het woord larie al werd gebruikt.
De minnezangers bezongen het fenomeen van de larie - dat aan de vrouwen werd toezongen, namelijk: 'vrouwen die onzin praten'.
Een betekenis die in 1787 nog steeds niet van betekenis was veranderd, want toen schreef een gekwelde ziel het volgende : "dat naauw gezet geknor meestal op laari uitkomt. "
Ja, de geschiedenis ging vroeger in tijd veel trager dan nu, want zeg nu zelf, met het supersnelle internet kan ik vandaag quasi heel de wereld bereiken, terwijl wie vroeger het hoog in zijn bol had en vanaf zijn hoge toren, zijn waarheid wou laten horen, vaak niet veel verder kwam dan zijn vrouw en de vele daarnaast, vrouwen die volgens deze betekenis laari voortbrachten.
Het werd ook toen toegezongen in een nevenvorm van het klank expressieve woord lori, zoals dat voorkomt in de vreugde uitroep harba lori fa in de Dietse minneliederen.
Zoals het toen allemaal ging, in die tijden, was de kerk hierin zeker niet onbesproken. In de discussie over zin en onzin deed de kerk ook een duit in het zakje.
Zo zou larie ook duiden op onzinnigheid dat vanuit het Hoogduits Lari fari (nu Larifari) 'onzin' afkomstig zou kunnen zijn.
Wat teruggaat op een betekenisloze en met tra-la-la vergelijkbare notenopeenvolging la re fa re, waarmee bijvoorbeeld toen al in een tekst uit de 15e eeuw een bepaalde mis werd aangeduid.
Larie, het zelfstandig naamwoord dat afkomstig is van 'onbeduidend vrouwspersoon, onbeduidend gepraat, zotteklap', en bij het werkwoord : lariën 'babbelen, kletsen' bedoelde of men ook met larie 'dwaze, ijdele vrouw' en voor laeriën 'onzin zeggen of doen' wou zeggen.
De grondbetekenis van het woord larie is dus 'onbeduidend, leeg' en dan kan ontstaan zijn uit een grondvorm *lēzjan van *lēzja 'leeg'
Larie zou zelfs niet te scheiden zijn van het onomatopee werkwoord laerien 'ineptire: nugas ineptiasque dicere aut facere, instar vanae mulieris' wat beschouwd wordt van het laerie, laere 'dwaze, ijdele vrouw' (in sommige dialecten 'meisje van lichte zeden').
Onder invloed van dit werkwoord, dat in de 17e eeuw vrij gewoon gebruikt werd, en in de samenstelling als laridant 'onbeduidend meisje', larykoek 'zoete koek' (beide 17e eeuw), larycatten 'ijdele klapsters' (midden 16e eeuw) de huidige betekenis hebben verworven.
Larie als beuzelpraat dat uit de onomatopee van de twee muzieknoten la re, zijnde de dominante en de finale van de eerste kerktoonaard of Dorische modus is ontstaan ook lariefarie genoemd en ook als een onbeduidend vrouwspersoon, wellicht als overdracht van de eerste betekenis dus beuzelpraatverkoopster betekende.
In 1344 betekende larie(farie) : zot geklap, gekheid, apekool. Even onverstaanbaar als een Latijns kerkliedje'.
De gekheid door gebeuzel door een vrouw of het onverstaanbare van een Latijns kerkliedje.
in 1659 wordt Oele als antwoord op de lariefarie gegeven
Oele als antwoord aan iemand 'die een wensch, een plan of eene verwachting heeft uitgedrukt, en dan aanduidende dat hij zich met ijdele hoop vleit', in den zin van och kom! 't mocht wat! gekheid! larie!
Dit gebruik van oele is sedert de 18de eeuw bekend; zelfs in de geschriften over Don Quichotte, "Oele.... oele! schaterde Karel dan minachtend, blies ze een mondje bierschuim in 't gezicht en liep weg, zonder een woord verklaring";
Als vandaag een minister of een bekend figuur zou schrijven, "ach het is maar dwaas vrouwengepraat", om onzin te duiden, ons land zou te klein zijn. Terwijl deze logica al meer dan duizend jaar zo herkenbaar was, dat geen mens hierover zou protesteren. Wat zou er nu in de tussentijd veranderd zijn?
Hieraan nog snel een besluit aan breien is gevaarlijk.
Het ijs is zo glad geworden dat elke misstap duidelijk een zakken door het ijs betekent.
De kans dat de tomaten en andere onfrisse groenten het podium zullen overladen, ook hier thuis, doet me wijselijk zwijgen.
De soep zal wel nooit zo heet gegeten worden als ze wordt opgediend. Maar dan moet er ook nog een bouillonblokje gegooid worden, anders is de soep wel heel magertjes.
Soit, Larie en apekool, het heeft zijn oorsprong gevonden uit een fenomeen dat vandaag niet meer gezegd mag worden.
Wij zullen dit stukje dan ook maar als larie en apekool houden, dan doen wij nergens fout en blijven wij binnen de lijnen van het huidige fatsoen.
feedback van andere lezers- warket
Je hebt voor dit stukje wel moeite gedaan om in het archief te duiken. Zo heb ik iets meer over "Larie" geleerd.
ivo: inderdaad, het mag ook iets 'echt' zijn - dank je wel Warket .. - GoNo2
Genoten!
ivo: bedankt Noël - andremoortgat
Etymologie en draagkracht van woorden
Dit betoog van Ivo, een zijner vele die mij bekoorden
ivo: bedankt André - koyaanisqatsi
Altijd amusant, zo'n discussie over de inhoud, betekenis en eventuele kracht van een bepaald woord. Columns als deze bewijzen ook dat een taal "leeft", woorden binnenhaalt, anderen afdankt, elders te leen gaat enz. en zijn dan ook het bewijs van de dwaasheid van taalnationalisme en taalpurisme. Of met andere woorden: leve de verbeelding, ook in de gesproken en geschreven taal.
ivo: bedankt Koya .. je hebt gelijk - dank je wel - jan
weer wat geleerd, nu kan ik ook larie gaan verkopen!
ivo: let maar op dat ze je niet van oudewijvenpraat gaan beschuldigen, dank je wel jan ... :) - catharina
Ik las het voor de zekerheid toch maar 2 maal, ik wil geen feitje verkeerd opslaan hé...En u bent zeker dat het vooral een vrouwending was, zo doorheen de eeuwen? Dat steekt toch wel een beetje :)
ivo: ach catharina, Tja, ik vond het ook heel merkwaardig en heb wel zeven keer mijn bronnen gecheckt en nagelezen, je zal alvast wel gelezen hebben dat ik soms letterlijk mijn bron heb overtikt. Ik ben wel gevlijd door uw uitstekend en het 2x lezen, want dat is mij een grotere eer. Even stelde ik me de vraag of hetgeen u las niet te hard zou steken, want het laatste wat ik wil is om mijn lezers te pijnigen met mijn vaststellingen en ze nadien ook nog eens met een ongemakkelijk gevoel achter te laten. Maar tja de merkwaardigheid van onze geschiedenis kan soms heel vreemd en wreed zijn. Troost je, ik heb er al mee leren leven, en ik heb uit mijn ervaring ook geleerd dat aan voordelen ook nadelen zitten, dus, om je niet te hard te vermoeien, er bestaan gelukkig genoeg zelfhulpgroepen voor mensen die niet met de geschiedenis kunnen leven. Misschien wel eens een punt om een verhaal over te schrijven, wie weet ... Alvast bedankt om het gevoel, van wat dit verhaal je deed, hier achter te laten, het kan verzachtend zijn voor andere lezeressen en voor hen een zekerheid zijn dat het bij hen niet alleen een beetje stekend overkomt. Zolang het geen kruisjesteek is en er kussens van gemaakt kunnen worden, valt het nog mee, want ergotherapie vind ik zelf een beetje 'saai'. :)
Enkel ingeschreven gebruikers kunnen stemmen. Totale score: 12Uitstekend:   6 stem(men), 100%Goed: 0 stem(men), 0%Niet goed: 0 stem(men), 0%totaal 6 stem(men) |
