Volg ons op facebook
|
< terug
Tot de schaduw ons verzengt
20 procent van de reden waarom ik hier ben, is nieuwsgierigheid. 80 procent is bezorgheid voor mijn leerling. De laatste klassenraad stelde de vraag: is hij op een zelfdestructief pad of niet?
Wat die andere jongen hier vooraan in de kerk allemaal doet, kan inderdaad niet helemaal gezond zijn. Het is erger dan ik dacht, maar het is ook kunstzinniger. Ik heb mij eigenlijk verwacht aan een arty farty shock en awe vertoning, maar ik moet bekennen: het raakt mij. Het tintelt van in mijn haarpunten tot in mijn kleinste teen. Mijn boomlange leerling staat rechts van het podium. Expressieloos, zoals zo vaak. Hij bespeelt zijn bassgitaar zoals een ervaren schilder een gevel wit: ernstig, zorgvuldig en onverstoorbaar.
Hij is waarschijnlijk de enige die niet naar de zanger kijkt. Tenminste, zanger, laat ons zeggen: performer. Veel zang komt er niet aan te pas. Af en toe huilt hij een beetje zoals een kat waar je kokend frietvet overheen kiept. Dat ik niet verveeld wegwandel, is omdat die gast het echt lijkt te menen. En de lang uitgesponnen dreunen van de gitaren en het gestamp van de drums, maken van mijn hart een boom die geneukt wordt door een compagnie Spartanen in opleiding. Die gekke jongens moesten tegen bomen aanlopen tot de boom ontworteld was. Boompje neuken, heetten ze dat.
Als onze leerlingen vijf blokjes rond onze school moeten lopen of coopertest of shuttlerun hebben, maakt niet uit welke fancy naam je verzint voor lopen, dan klagen ze al van 'Spartaanse praktijken' en van folteringen. Deze jonge gast hier vooraan bij het altaar, die foltert zichzelf dan weer vrijwillig. Snijdt met een groot mes in zijn armen, in zijn benen en in zijn borstkas. Zo rolt hij dan over de kouwe kerkvloer, midden in een cirkel witte kaarsen. Nee, werkelijk, hij lijkt het echt te menen.
Maar wat is 'het' in zo'n geval? Roel, de bassist, mijn leerling, heeft het mij al vaak proberen uitleggen, maar die metalscene ontsnapt toch aan mijn begrip. Roel doet nochtans zijn best. Hij stopt mij aan het einde van mijn lessen USB-sticks toe volgepropt met documentaires en albums van bands waar ik nog nooit van gehoord heb. Hoe gestoorder de namen van de bands, hoe enthousiaster hij er over is.
Soms heb je als leerkracht een leerling in één van je klassen zitten, die je meteen sterk opvalt. Zo'n leerling in wiens leefwereld je verdiept raakt, omdat je een meerwaarde wil zijn voor hen, als leerkracht. Roel viel mij direct op. Boomlang en toch zo stil. Met zijn over-sized bril, lange haar en strakke zwarte jeans en detaillistische kennis over politiek, geschiedenis en muziek zou hij makkelijk de klasgroep kunnen domineren, bekend raken bij andere klassen en het halve lerarencorps kunnen intimideren. Maar Roel mist een cruciaal ingrediënt dat je nergens kunt kopen. Tenminste, niet in een gezonde bio-chemische samenstelling. Zelfvertrouwen. Roel heeft er niet de minste sikkepit van.
Roel stottert. Niet erg opvallend. Ik hoor het bijvoorbeeld niet. Maar vroeger was het vreselijk. Weet ik uit zijn leerlingendossier. Ik weet ook dat mijn collega's daar niet altijd even fijnzinnig mee zijn omgesprongen. Ik ken één dame die hem vorig jaar voor de klas heeft gesleurd en zijn zinnen heeft doen zingen. Volgens haar de beste remedie. Als bijzonder geëngageerde onderwijzeres had ze toch wel de moeite gedaan om een boekje te lezen over stotteren, zeker? Er gaat veel kwaad uit van mensen die van alles doen om lof uit te lokken.
Roel is toen tilt geslagen. Heeft lessenaars tot aan het plafond geschopt. Wat een oerkracht als die eens kwaad wordt. Ik zeg het nog eens, als die jongen zou willen, terroriseert hij de hele school, mij incluis. Helaas voor hemzelf, heb ik zelden een vriendelijkere of bravere leerling gehad. Het is echter moeilijk om collega's te vinden die deze mening delen. Die weten ook dat hij optreedt in kerken waar zijn bandlid openlijk aan zelfverminking doet. Maar of dat van Roel een slecht mens maakt?
De vraag blijft natuurlijk: wat is hier nu de bedoeling van? Welke pijn wil deze band tonen? Volgens Roel gaat het om oververzadiging. Dat zag ik ook al in één van de documentaires die hij mij gaf. Dat overvloedige gebruik van zwart in metalkringen, moet zeggen: we hebben alles en we vervelen ons. Schreeuwerige kleuren gebruiken in kunst, zou zoveel zijn als zeggen dat je droomt van iets beter, van iets dat je nog niet hebt.
Zo komt Roel inderdaad wel over. Hij lijkt van het leven niks meer te verlangen. Hij lijkt al alles gehad te hebben en al alles beleefd te hebben. Hij heeft wel interesses, maar hij slorpt kennis daarover op, zonder er verder iets mee te doen. Het enige wat hem echt lijkt te activeren is de muziek. De laatste paar maanden heeft hij zijn eigen versterker gebouwd. Tijd zat, want voor school moet hij niet te veel doen. Als ik hem feliciteer met zijn versterker, lijkt het hem niet te raken. Roel is alleen enthousiast over de prestaties van anderen. En dan alleen als het heel uitzonderlijke prestaties zijn.
De klassenraad heeft een goeie reden om extra aandacht voor hem te vragen. Dat hij rare optredens geeft in kerken, willen zijn leerkrachten wel nog negeren, zolang hij geen zwarte mis opvoert in onze schoolkapel, maar alarmerend is dat zijn vader twee weken geleden gestorven is. Zomaar. Ineens. Niet in een verkeersongeval. Niet aan slepende kanker. Gelukkig ook geen zelfmoord. Maar dus gewoon opeens dood. Bij het wassen van de auto, heb ik begrepen. Een afwijking aan zijn hart.
Roel wil er niet over spreken. Zegt zoals alleen tieners dat kunnen zeggen: 'That's life'. Volgens mijn vrouw moet ik trouwens opletten dat ik geen vervangende vaderfiguur voor hem word. 'Geen kans toe', zei ik haar, 'die jongen adoreerde zijn vader. Een noeste textielarbeider, een wever die elke dag vol schrammen stond van de weefgetouwen. In zijn ogen komt iemand met een slap beroep als leerkracht zelfs niet tot zijn knieën. 'Zoals jij soms spreekt over jouw beroep, vraag ik mij toch echt af waarom je ooit leerkracht bent geworden', zei ze. Dat zegt ze vaak, mijn vrouw.
Maar goed, mijn eigen zelftwijfel zet ik opzij, door 100 procent engagement. Na zijn optreden drink ik een pint met Roel. Zijn band heeft bakken bier aangesleurd op het parkeerterrein achter de kerk. Ik zeg dat ik onder de indruk ben. Roel geeft mij een opsomming met vermelding van alle exacte tijdstippen waar hij uit de toon zat. Ik negeer die zelfkritiek en vraag: 'Zenden jullie ooit iets in naar platenfirma's?' Als ik bij mezelf merk hoe ik mij altijd afvraag hoe iets geld kan opleveren, vraag ik mij inderdaad af wat ik in het onderwijs doe. Hij lacht mijn vraag weg. 'Nee, jong, daar zijn wij totaal niet goed genoeg voor.' Ik zeg dat hij dat misschien eens aan een ander moet overlaten om dat te bepalen. Roel zegt: 'Kijk, als we echt goed zijn, vinden de platenmaatschappijen ons zelf wel.' Daar heb ik niks van terug. Het beste onderwijs is inderdaad tweerichtingsverkeer.
Ik vraag of de zanger van zijn band, ook thuis, euh, oefent. 'Je bedoelt of hij zich ook snijdt in privé-sfeer?' Ik knik. 'Geen idee, Jurgen is tot alles in staat.' We drinken nog een pint. Roel legt mij nog eens uit hoe je een versterker bouwt. Ik snap het weer niet. Ik geef talen voor een reden. Alleszins, conclusie van de avond: Roel lijkt mij tiptop in orde in zijn bovenkamer.
De collega's zijn daar lang niet van overtuigd. Altijd zwart dragen, horrorboeken lezen en dan optreden in een kerk. Toch maar bizar. Mij beginnen ze ook al raar aan te kijken, omdat ik naar zijn optreden ben geweest. Ik zeg: 'Maar kom aan, die kerel vindt duidelijk zijn uitlaapklep in die kunst, wat is er daar mis mee?' Amai zeg, ik durf zoiets kunst noemen? Programmeer zijn band anders meteen als hoofdact op het schoolfeest.
Achteraf heb ik het gevoel alsof er na de extra klassenraad over Roel, nog een klassenraad volgt over mij. De gekke leerkracht die een stap te ver zet in de leefwereld van een 'probleemleerling'.
Drie weken later. De performer van Roels band ligt de bergplaats van een jeugdhuis. De helft van zijn kop weggeblazen met een karabijn. De lead guitarist van de band vindt hem. Neemt foto's en zet die op internet.
Het hek is nu helemaal van de dam. Ik mag plots geen les meer geven aan de klas van Roel. Dat wordt mij nooit met zoveel woorden gezegd. Het wordt verpakt als een ruil met een collega. Ze wil vrijdag vrij hebben, omdat haar oude moeder haar heup gebroken heeft en extra aandacht nodig heeft.
Ik hoor later dat het zo slecht botert tussen Roel en deze vrouw, dat de directeur op het einde van het jaar aanwezig moet zijn op zijn mondeling examen Frans, om zeker te zijn dat alles regelmatig verloopt.
Contact tussen Roel en mij verloopt enkel nog per email. Ik wil op school niet meer de aandacht op hem vestigen door openlijk kameraadschappelijk met hem om te gaan. Hij is op zoek naar een nieuwe band, maar er is geen haast bij.
Als ik vraag waarom Wolfram dat gedaan heeft, schrijft Roel: 'Verveling, verveling en nog eens verveling.'
Als ik vraag of hij zich ook zo verveelt, krijg ik nog terug: 'Goverdomme, het enige wat mij echt irriteert is al die godverdomse bezorgdheid van jullie. LAAT MIJ GERUST!!
En daarna niks meer.
Pas jaren later zie ik hem terug. In een documentaire over Belgische metal. Tot de schaduw ons verzengt is de titel. Ik zap er toevallig naar. Roel is duidelijk de frontman en nu een spraakwaterval. Alleen wie hem goed kent, kan horen dat hij via technieken zijn stotteren verbergt. Gevraagd naar de drive achter zijn muziek, zegt hij: 'De volstrekte zinloosheid van het bestaan. Ik zou de wereld eigenlijk liefst doen ontploffen. Er is altijd meer lijden dan er geluk is op deze planeet. Maar ik ben te braaf om geweld te plegen, dus maak ik muziek. 'Tot de schaduw ons verzengt?', vraagt de interviewer. 'O ja', zegt Roel met fonkelende ogen en iets wat ik vroeger heel zelden van hem zag: een heel brede glimlach.
Achteraf denk ik twee dingen. Eén: Dat mijn oog op hem viel, was terecht. Die jongen had iets in zijn mars. En twee: als leerkracht wilde ik een stukje van zijn mars meepikken, door hem op de goede weg te zetten. Dat is mij niet gelukt. Die jongen had mij daarvoor helemaal niet nodig. Die jongen kwam, zoals hij zelf aangaf, inderdaad helemaal zelf op zijn pootjes terecht. Op zo'n moment heb ik als leerkracht een rare reflex: ik voel mij totaal overbodig.
Ik zoek op youtube nummers van hem en zijn band, leg mij op de grond van mijn werkkamer en rol op de dreunen van de muziek heen en weer. En ik probeer te ervaren dat deze leerling mij iets leerde in plaats van andersom: alles is zinloos, maar die zinloosheid moeten we omarmen en ondanks alles iets presteren waar we achter staan. En: bij sommige leerlingen is de beste pedagogische aanpak: hen gewoon hun eigen goesting laten doen.
Het enige wat ik mij nog afvraag, als ik zo over de grond rol en natuurlijk alleen maar doe alsof ik in mijn armen kerf, zodat mijn vrouw later vraagt of ik ergens jeuk heb, is: wat is er op de school van die Wolfram tijdens klassenraden besproken? Een zinloze vraag bovenop de zinloosheid.
Klassenraden zijn er voor het gemoed van de leerkrachten, niet voor dat van de leerlingen.
feedback van andere lezers- ivo
vooral die laatst zin is een statement dat de mens is - men zoekt zin voor eigen lijf en eigen 'mind' - en al het overige is ballast dat men enkel maar wil lozen, opdat men zelf maar zinvol kan zijn. Een heel sterke analyse - chapeau
pisatelj: dikke merci, Ivo. Ik ben verbaasd van zo'n reactie. - doolhoofd
Prachtig stukje en schitterende commentaar van ivo.
pisatelj: merci Doolhoofd, den Ivo heeft meer uit mijn verhaal gehaald dan ik er zelf ooit had in kunnen zien
Enkel ingeschreven gebruikers kunnen stemmen. Totale score: 4Uitstekend:   2 stem(men), 100%Goed: 0 stem(men), 0%Niet goed: 0 stem(men), 0%totaal 2 stem(men) |
